Ֆակտոր.am-ը գրում է. Մեծ Բրիտանիայում Մարդու իրավունքների արաբական կազմակերպությունը (AOHR UK) հայտարարել է, որ չնայած ԱՄՆ-ի և Իսրայելի կողմից, այսպես կոչված, Գազայի մարդասիրական հիմնադրամի (GHF) միջոցով պարտադրված օգնության բաշխման համակարգին սկզբնական մերժմանը, ինչպես նաև ՄԱԿ-ի և արևմտյան պաշտոնյաների կողմից GHF-ի «վտանգավոր դերի մասին հրապարակային նախազգուշացումներին», կողմերից ոչ մեկը չի կարողացել ճնշում գործադրել «իսրայելական օկուպացիոն ուժերի վրա՝ պաշտպանելու մարդասիրական աշխատանքը և խափանելու օգնության բաշխումը ռազմականացնելու նրա ծրագիրը»։

AOHR UK-ը նշում է, որ GHF-ի ստեղծման հանգամանքներն ու ժամկետները՝ ՄԱԿ-ի շրջանակներից դուրս և Իսրայելի բանակի և անվտանգության գործակալությունների հետ սերտ համագործակցությամբ, հստակ ցույց են տալիս, որ դրա նպատակը օգնության մատակարարումը չէ։

«Այն ավելի շուտ նպատակ ունի խորացնել բնակչության սովն ու նվաստացումը, նպաստել պաղեստինցիների տեղահանմանը, ավելացնել նրանց տառապանքները և նույնիսկ սպանել նրանց, երբ նրանք մոտենում են սննդի բաշխման կետերին։

Մինչ Միավորված Ազգերի Կազմակերպությունը կառավարում է 400 բաշխման կետեր, GHF-ըստեղծել է ընդամենը չորսը՝ բոլորը հարավում, միտումնավոր ստիպելով մարդկանց գաղթել հարավ՝ սնունդ փնտրելու համար»,- ասվում է կազմակերպության հայտարարության մեջ։

AOHR UK-ը նշում է, թե «ավելի քան 600 օր շարունակվող ցեղասպանության և ավելի քան 90 օրվա սահմանների լիակատար փակման ընթացքում իսրայելական օկուպացիան համակարգված կերպով խոչընդոտել է միջազգային օգնության կազմակերպությունների աշխատանքին։ Դա արվել է անցակետերը բազմիցս փակելով, օգնության ավտոշարասյուները թիրախավորելով (ուղղակիորեն կամ կազմակերպված տեղական խմբավորումների կողմից թալանի միջոցով), սննդի բաշխման կենտրոնները, խոհանոցները և հացի խանութները ռմբակոծելով, ինչպես նաև՝ օգնության աշխատակիցներին սպանելով։

Ավելին, UNRWA-ի (ՄԱԿ-ի Մերձավոր Արևելքում Պաղեստինի փախստականների օգնության և աշխատանքների գործակալություն) դեմ զրպարտչական արշավ է իրականացվել՝ այն կեղծ կերպով կապելով ահաբեկչության հետ։

Նշվում է, որ պաշտոնական գրառումները ցույց են տալիս, որ GHF-ը ստեղծվել է 2025 թվականի փետրվարի 12-ին հատուկ նպատակով՝ խաթարել Միավորված Ազգերի Կազմակերպության և նրա գործընկեր կազմակերպությունների դերը և մարդասիրական օգնությունը զենքի վերածել ցեղասպանությանը ծառայեցնելու համար։

Փաստաթղթերը ցույց են տալիս, որ GHF-ը գրանցված է Ժնևում (Շվեյցարիա) և Դելավերում (ԱՄՆ) և ղեկավարվում է չորս անձանց կողմից՝ Դավիթ Փափազյան (հայ, բնակվում է Մեծ Բրիտանիայում, Ժնևի մասնաճյուղի տնօրեն), Դեյվիդ Քոհլեր (Շվեյցարիայի քաղաքացի), Ջոնի Մուր կրտսեր (Դելավերի մասնաճյուղի տնօրեն) և Լոյկ Հենդերսոն (ամերիկացի, բնակվում է Վիրջինիայում)։

GHF-ում, ըստ աղբյուրի տեղեկությունների, աշխատում է ավելի քան 300 զինված անձնակազմ։

Հավելենք, որ Դավիթ Փափազյանը «Հայաստանի պետական հետաքրքրությունների ֆոնդ»-ի՝ ԱՆԻՖ՝ (ANIF) նախկին տնօրենն է, որն ընդգրկված Գազայի հումանիտար հիմնադրամի (GHF) տնօրենների խորհրդի կազմում։ Այս կազմակերպությունը ստեղծվել է ԱՄՆ-ի ու Իսրայելի նախաձեռնությամբ, գործունեությունը ծավալում է մայիսի 27-ից ու նպատակ ունի փոխարինել ՄԱԿ-ի գործակալություններին ու տարածաշրջանի այլ կից կազմակերպություններին։

Ծրագրի համաձայն՝ Գազայի հատվածում օգնություն տրամադրող բոլոր միջազգային կազմակերպությունները, այդ թվում՝ ՄԱԿ-ի հովանու ներքո գործողները, այսուհետ կկարողանան օգնություն տրամադրել միայն այս հիմնադրամի միջոցով: ՄԱԿ-ի կազմակերպությունները դատապարտել են ծրագիրը ու չեն համագործակցում GHF-ի հետ։

Միջազգային լրատվամիջոցներն էլ անհասկանալի ու ոչ թափանցիկ են գնահատում կառույցի ֆինանսավորումն ու դրա մեխանիզմները։

Պաղեստինյան աղբյուրներն էլ նշում են, որ օգնության բաշխման կենտրոնները պաղեստինցիների համար վերածվել են «մահվան թակարդների», որոնք իսրայելական բանակի մշտական թիրախում են:

Ի դեպ, ԱՄՆ Պետքարտուղարությունը հունիսին հայտարարել էր, որ 30 մլն դոլար կհատկացնի Գազայի օգնության հիմնադրամին։

Ըստ AOHR UK-ի՝ բաշխման կետերի կենտրոնացումը հարավում նպատակ ունի ստիպել հյուսիսից եկած մարդկանց քայլել հարյուրավոր կիլոմետրեր, ինչը նպաստում է նրանց տեղահանմանը և վատթարացնում նրանց տառապանքները: Խոցելի խմբերը, այդ թվում՝ տարեցները և առողջական խնդիրներ ունեցողները, հաճախ չեն կարողանում հասնել կենտրոններ, ինչի հետևանքով նրանք լիովին զրկված են սննդից, եթե այլընտրանքային տարբերակներ չեն տրամադրվում։

Ըստ կազմակերպության՝ «GHF-ի պաշտոնյաների ներգրավվածությունը պատերազմական հանցագործությունների մեջ անհերքելի է»։

Միջազգային իրավունքի համաձայն՝ «մարդասիրական օգնության բաշխումը պետք է անկախ մնա օկուպացիոն ուժերից, այս ոլորտում գործող ցանկացած կազմակերպություն պետք է զերծ մնա օկուպացիոն ուժերի հետ օգնություն բաշխելու համար համագործակցելուց կամ պայմանագրեր կնքելուց, քանի որ դա ծառայում է նրանց քաղաքական և ռազմական օրակարգին»։

AOHR UK-ը շեշտում է, որ GHF-ի վարչակազմը և անձնակազմը լիովին գիտակցում են, որ կազմակերպությունը ստեղծվել է ռազմական նպատակներին ծառայելու համար, և նրանք չունեն մարդասիրական աշխատանքի որևէ փորձ։ Սա լրացուցիչ ապացուցվել է GHF-ի գործադիր տնօրեն Ջեյք Վուդի և մի քանի այլ պաշտոնյաների հրաժարականով՝ մեղադրանքների ալիքի ֆոնին։ Հետևել են ավելի շատ հրաժարականներ, հատկապես օգնության բաշխման կետերում տեղի ունեցած մահացու միջադեպերից հետո։

AOHR-ը նշում է, որ 2025 թվականի մայիսի 27-ին Ռաֆահի Թել Ալ-Սուլթանի բաշխման կենտրոնում GHF-ի գործունեության սկսվելուց ի վեր, պարզ է դարձել, որ «օկուպացիոն իշխանությունների կողմից պարտադրված բաշխման մեթոդը նախատեսված էր Գազայի ժողովրդին ենթարկեցնելու և հյուսիսից նրանց տեղահանմանը նպաստելու համար»։

Օգնության համար հազարավոր մարդկանց հավաքվելու քաոսային տեսարանները հանգեցրել են խուճապի և գերբնակեցման՝ սահմանափակ տարածքի պատճառով, որը օկուպացիան սրել է իրավիճակը՝ կրակ բացելով խաղաղ բնակիչների վրա, առաջին օրը սպանվել է 10 և վիրավորվել ավելի քան 60 մարդ։

Հաջորդ օրը զոհվել է ավելի շատ օգնություն փնտրող․ երկօրյա զոհերի թիվը հասել է 17-ի, 86-ը վիրավորվել է , 7-ը՝ անհետ կորել։ Կազմակերպությունը ներկայացնում է տարբեր օրերի զոհերի թիվը՝ նշելով, որ նման կրակոցների պարբերականությունը մարդասիրական օգնություն փնտրողների նկատմամբ բռնությունը դարձրել է ողբերգականորեն ծանոթ տեսարան։

GHF-ը որևէ խելամիտ քայլ չի ձեռնարկել իրավիճակը շտկելու կամ Գազայից դուրս գալու համար: Դրա փոխարեն, նրա թույլ արձագանքները փորձել են արդարացնել հանցագործությունները՝ նախազգուշացնող հայտարարություններով, ինչպիսիք են՝ «բանակը կրակոցներ է արձակել Գազայի բնակիչներին վախեցնելու համար», առանց զոհերի կամ բռնության պատճառները նշելու:

Բացի այդ ՝ AOHR UK-ը կոչ է արել Մեծ Բրիտանիայի Հակաահաբեկչական հրամանատարությանը (SO15) հետաքննել Մեծ Բրիտանիայում բնակվող և որպես Ժնևի մասնաճյուղի տնօրեն գրանցված Դավիթ Փափազյանի՝ պատերազմական հանցագործություններին մեղսակից լինելու (հանցակցության մեջ) հանգամանքը։

Այն նաև կոչ է արել Շվեյցարիայի կառավարությանը անհապաղ փակել GHF-ը և հետաքննել այդ երկրի քաղաքացի Դեյվիդ Քոհլերի գործը՝ հաշվի առնելով, որ «GHF-ը գործում է որպես իսրայելական բանակի շարունակություն՝ իրականացնելով իր ռազմական նպատակները մարդասիրական օգնության պատրվակով, միաժամանակ խաթարելով միջազգային գործակալությունների գործունեությունը և նպաստելով օգնության կենտրոններին մոտեցող պաղեստինցիների կոտորածներին»։

ՀՀ կառավարությանն էլ կոչ է արել պատասխանատվություն կրել իր քաղաքացի Դավիթ Փափազյանի համար և ազատել նրան FlyArna-ի՝ Հայաստանի ազգային ավիաընկերության նախագահի պաշտոնից։

Ըստ կազմակերպության ՝ GHF-ի գործողությունները խախտում են միջազգային մարդասիրական իրավունքի հիմնարար սկզբունքները, մասնավորապես՝ չեզոքությունը և անկախությունը, ինչպես սահմանված են ՄԱԿ-ի, Կարմիր Խաչի միջազգային կոմիտեի (ICHR) և ոլորտային ստանդարտների մարդասիրական մանդատներում, որոնք արգելում են համագործակցությունը հակամարտության կողմերի, մասնավորապես, օկուպացիոն տերությունների հետ՝ այդ հիմնական սկզբունքներին սպառնացող վտանգի պատճառով։

Սա խախտում է ինչպես սովորութային, այնպես էլ միջազգային մարդասիրական իրավունքը, այդ թվում՝ Ժնևի կոնվենցիաների (1977թ.) լրացուցիչ արձանագրության 70-րդ հոդվածը, որը նշում է, որ «Օգնության գործողությունները պետք է իրականացվեն անկողմնակալ մարդասիրական կազմակերպությունների կողմից և թույլատրվեն առանց միջամտության»։

Կազմակերպությունը նաև նշում է, թե բացի չեզոքությունը խախտելուց և օգնությունը ռազմականացնելուց, GHF-ի ղեկավարները դիտավորյալ նպաստել են Գազայի բնակչության սովին՝ խոչընդոտելով օգնություն հասցնելու ձգտող ՄԱԿ-ի մասնագիտացված գործակալությունների և ՀԿ-ների աշխատանքը։ Նրանք քաղաքացիական բնակչությանը գայթակղել են վտանգավոր վայրեր՝ օգնության կենտրոնները վերածելով «սպանդի գոտիների»։ AOHR UK-ի կարծիքով, ծանր իրավիճակը պահանջում է միջազգային հանրության կողմից անհապաղ, վճռական գործողություններ:

Մարդասիրական օգնությունը պետք է տրամադրվի միջազգային մարդասիրական իրավունքի շրջանակներում ճանաչված օրինական, մասնագիտացված կազմակերպությունների միջոցով։

AOHR UK-ն ներկայումս պատրաստում է պաշտոնական բողոք Միջազգային քրեական դատարանի դատախազի գրասենյակ՝ կոչ անելով հետաքննություն սկսել GHF-ի պաշտոնյաների կողմից կատարված հանցագործությունների վերաբերյալ՝ «Գազայում շարունակվող ցեղասպանության ժամանակ Իսրայելի բանակի ապարատի մաս կազմելու և սովի, հարկադիր տեղահանման, խոշտանգումների և դիտավորյալ սպանությունների հանցագործություններին նրանց մասնակցության համար»։

Ի դեպ, հուլիսի սկզբին միջազգային մի շարք լրատվամիջոցներ հայտնել էին, որն Շվեյցարիայի իշխանությունները մտադիր են փակել Գազայի մարդասիրական հիմնադրամի Ժնևի մասնաճյուղը։ Ժնևի մասնաճյուղը «չի կատարել որոշակի իրավական պարտավորություններ», այդ թվում՝ ունենալ խորհրդի անդամների անհրաժեշտ թիվ, փոստային հասցե կամ շվեյցարական բանկային հաշիվ։

Ուրբաթ օրը ՄԱԿ-ի մարդու իրավունքների գերագույն հանձնակատարի գրասենյակը հայտնել էր, որ մինչ օրս Գազայում գրանցվել է մարդասիրական օգնության հետ կապված 789 մահվան դեպք։ Գրասենյակի տվյալներով՝ դրանցից 615-ը տեղի են ունեցել Գազայի մարդասիրական հիմնադրամի (GHF) օբյեկտների մոտ։

Թարգմանությունը՝ Էմմա Չոբանյանի