Հուլիսի 15-22 Երևանի ժամանակակից արվեստի թանգարանում տեղի ունեցավ «BELOW ZERO 2» ամերիկահայ արվեստագետների ցուցահանդեսը: Մասնակիցների թվում է նաև գրաֆիկ դիզայներ Հարրի Որբերյանը, ով 2007-2011 թվականներին ղեկավարել է «Հորիզոն» հեռուստաընկերությունը: Նրա հետ զրուցել ենք ցուցահանդեսի, մեդիաոլորտի և Հայաստանին վերաբերող մի քանի հարցերի շուրջ:
Պարոն Որբերյան, ինչպե՞ս առաջացավ Երևանում ցուցահանդես կազմակերպելու մտահաղացումը:
Ամերիկաբնակ նկարչուհի Նարինե Իսաջանյանը մի քանի ամիս առաջ Լոս Անջելեսում ինձ դիմեց, ասելով՝ Հայաստանում մի նախագիծ կա և եթե ցանկանում ես, կարող ես մասնակցել, միասին կազմակերպենք այն: Ես էլ առանց մեկ վայրկյան մտածելու, համաձայնվեցի, որ անպայման գամ Հայաստան: Ցուցահանդեսի մասնակիցներից յուրաքանչյուրս տարբեր ժանրերում ենք հանդես գալիս: Ցուցահանդեսում ներկայացրել ենք աբստրակտ նկարներ, լուսանկարներ, իմ դեպքում՝ կոնցեպտուալ արվեստ: Իմ նկարը կոչվում է «ոչ գործնական ճասաեղան՝ անհամերաշխ ընտանիքների համար»: Մեզ՝ մասնակիցներիս կապում է այն, որ բոլորս լոսանջելեսաբնակ ենք, բոլորս հայ ու երկար տարիներ միասին ենք աշխատել:
Գիտեմ, որ ամեն տարի գալիս եք Հայաստան: Յուրաքանչյուր տարի գալով, ի՞նչ տպավորություն եք ստանում Հայաստանից:
Այսօրվա Հայաստանը չեմ կարող համեմատել 90-ականների Հայաստանի հետ: Անշուշտ առաջխաղացում կա, սակայն խնդիրները ևս շատ են: Ինձ շատ է մտահոգում արտագաղթը: Մենք շատ չենք և եթե մեզնից մեկն էլ լքում է երկիրը՝ արդեն վատ է: Արտագաղթելու պատճառները հայտնի են. ես չեմ հանդիպել որևէ մեկին, ով առանց պատճառի լքել է երկիրը: Երևանում, թե Երևանից դուրս տեսնում եմ, որ երիտասարդների մոտ հուսահատություն կա, իրենց ապագան այս երկրում չեն տեսնում: Այս ամենն ինձ մտահոգում է: Ի վերջո պետք է այս խնդիրների լուծումը գտնել: Ես ապրում եմ ԱՄՆ-ում, բայց իմ ամենամեծ մտահոգություն կապված է Հայաստանի հետ: Հայաստանի խնդիրներով մշտապես հետաքրքրվում ենք: Օրինակ, վերջին իրադարձությունների ժամանակ, երբ Բաղրամյանում ցույց էին կազմակերպել՝ ընդդեմ էլեկտրաէներգիայի թանկացման, իմ համակարգիչը 24 ժամ միացված էր, ես ամեն վայրկյանն առցանց հետևել եմ:
Քանի որ խոսք գնաց #ElectricYerevan-ի մասին, հետաքրքիր է Դուք ինչպե՞ս էիք վերաբերվում այդ պայքարին:
Իմ կյանքում ամենակարևոր հատկանիշը արդարությունն է: Եթե տեսնում եմ, որ արդարություն չկա, անընդհատ շահագործվում են, ես դա մեծ խնդիր եմ համարում: Ես շատ ուրախ եմ, որ ակցիաների ընթացքում տեսնում էի երիտասարդների, ովքեր մեզ հույս էին ներշնչում: Թե վերջնականապես ինչ արդյունք կունենա այս խնդիրը՝ այդքան էլ կարևոր չէ: Կարևորն այն է, որ Կառավարությունը տեսավ ժողովրդի վրդովմունքը:
Դուք ղեկավարել եք «Հորիզոն» հեռուստաընկերությունը, կխնդրեի զուգահեռ անցկացնել հայաստանյան և ԱՄՆ-ում գործող հայակական լրատվամիջոցների միջև, որքանո՞վ են նրանք ազատ:
Ամերիկայում ազատ է: Մեզ որևէ մեկը չի արգելում և մենք ազատ կարող ենք արտահայտել մեր կարծիքը: Այլ հարց է, թե նրանք արտահայտվում են ազատ՝ թե ոչ: Վերջին տարիներին ԱՄՆ-ում շատացան հայկական հեռուստաընկերությունները: Նրանցից մեծ մասը կապ ունեն Հայաստանի հեռուսաընկերությունների հետ և մեծամասամբ հայկական ծրագրերն են վերահեռարձակվում ԱՄՆ-ում: Այն ժամանակահատվածում, երբ ես էի ղեկավարում «Հորիզոն» հեռուստաընկերությունը՝ լրատվական ծառայությունը կարևոր տեղ էր զբաղեցնում: Մենք անկողմակալորեն լուսաբանում էինք Հայաստանի թե՛ ընդդիմադիր, թե՛ իշխանական դաշտը: Ֆինանսական խնդիրների պատճառով՝ այսօր, դժբախտաբար, լրատվական բաժինը չկա: «Հորիզոնը» հիմա մատուցում է «Երկիր մեդիա» հեռուստաընկերության լրատվությունը:
Իսկ Հայաստանի իշխանության կողմից ճնշումներ չէին լինում, երբ լուսաբանում էիք այնպիսի իրադարձություններ, որոնք ձեռնտու չէին նրանց:
Հորիզոնի նկատմամբ երբևէ ճնշում չի եղել: Մյուսների դեպքում չեմ կարող ասել: Հիմա այնտեղ էլ քիչ են այն լրատվամիջոցները, ովքեր ակտիվ լրատվություն են մատուցում: Բացառություն է «Ասպարեզ» թերթը, որը մշտապես լուրջ և ակտիվորեն լուսաբանում է ցանկացած իրադարձություն:
Հայաստանի հեռուստաընկերությունները գերադասում են ավելի շատ սերիալներ ցուցադրել, քան լրատվություն մատուցել: Ձեզ մոտ ինչպե՞ս է:
Ցավով պետք է ասեմ, որ այնտեղ ևս հեռուստասերիալները մեծ մասսայականություն ունեն: Չնայած դրանք որակապես բարձր չեն, բայց ժողովուրդը սիրում է, նայում է: Հեռուստասերիալները այնտեղ էլ ավելի շատ բիզնես է:
Կցանկանայի խոսենք Սփյուռքի մասին: Տպավորություն է, որ Հայաստան-Սփյուռք կապը ակտիվանում է այն ժամանակ, երբ Հայաստանում կամ սփյուռքում ինչ-որ խնդիրներ են լինում: Ո՞րնէ պատճառը, որ Սփյուռքը փոքր ինչ օտարացել է:
Սփյուռքահայերը լինեն ԱՄՆ-ում, Եվրոպայում, Լիբանանում, Սիրայում թե այլուր՝ մեծ սեր և հոգատարություն ունեն Հայաստանի նկատմամբ: Հետ գնանք 1988-ի երկրաշարժին. այդ ժամանակ՝ 24 ժամվա մեջ սփյուռքի բոլոր կազմակերպությունները, որոնք տարիներով չէին համագործակցել իրար հետ՝ միացան և Հայաստանի համար աշխատեցին: Ինչ-որ չափով ճիշտ է Ձեր դիտարկումը, որ միայն խնդիրների ժամանակ են համախմբվում: Դժբախտաբար այն մարդիկ, ովքեր ժամանակին ցանկացել էին Հայաստանում բիզնես ներդրումներ անել կամ ՏՏ ընկերություններ հիմնել՝ այսօր նրանցից մեծ մասը հրաժարվել են այդ մտադրությունից: Պատճառն այն է, որ իրենց երկրում խոսակցություններ են լսում, որ Հայաստանում բիզնես ստեղծելու դեպքում շատ դժվարություններ են առաջ գալիս, ճնշումներ են կիրառվում: Նրանք վախենում են, որ իրենց դրած փողը կկորի: Չեն վստահում, որ խնդիր առաջանալու դեպքում իրենք կարող են դատարանի միջոցով լուծել դրանք: Այս խնդիրները պետք է վերանան: Ես չեմ ասում, թե ոչ մեկին չի հաջողվել այստեղ բիզնես հիմնել: Կան մարդիկ, ովքեր եկել և նորմալ աշխատում են, սակայն մեծ մասը վախենում է գնալ այդ քայլին, մտածում են թե իրենց կխաբեն: Նույնիսկ հեռուստամարաթոնների ժամանակ, կասակածում են, արդյոք իրենց գումարը նպատակային կօգտագործվի: Բայց նույնիսկ այս դեպքում, շատերը մասնակցում են դրամահավաքներին, քանի որ Հայաստանն իրենց հոգու մեջ է:
