Անցյալ տարիներին ադրբեջանական մանաթի համար բնորոշ էր փոխարժեքի որոշակի կայունությունը համաշխարհային տարադրամների նկատմամբ:
Այդ պատճառով անսպասելի էր ընթացիկ տարվա փետրվարին նրա կտրուկ արժեզրկումը:
Այսպես, 2013-ից մինչեւ 2014 թվականը Ադրբեջանում դոլարի պաշտոնական փոխարժեքը գործնականում չի փոփոխվել: Նույնիսկ թեթեւակի իջել է: Եվ դրա համեմատ շատ մեծ էր հակադրությունը դրա եւ վերջին տարվա ընթացքում դոլարի նկատմամբ մանաթի մոտ 2 անգամ թուլանալու միջեւ:
Միաժամանակ առավել կտրուկ էր արժեզրկումը ընթացիկ տարվա դեկտեմբերի 21-ին նրա լողացող փոխարժեքի անցնելուց հետո: Ընդամենը մեկ օրվա ընթացքում Ադրբեջանում դոլարն ամրապնդվեց մոտավորապես մեկ ու կես անգամ:
Երկրի ղեկավարությունը մանաթի արժեզրկումը բացատրում է «նավթի գնի եռակի նվազմամբ»:
Ադրբեջանի տնտեսության մեջ նավթի դերի վերաբերյալ տարբեր կարծիքներ կան: Քանի որ տեղական աղբյուրների տեղեկութունը կարող է անաչառ չլինել, ներկայացնենք ամերիկյան վարկանիշային Fitch Ratings գործակալության տվյալները: Դրանց համաձայն, նավթին, նավթամթերքին եւ բնական գազին է բաժին ընկնում արտահանման 95 տոկոսը, պետբյուջեի եկամուտների 75 տոկոսը եւ ՀՆԱ-ի 40 տոկոսը:
Այս թվերից պարզ է դառնում, թե Ադրբեջանի տնտեսությանը ինչ վնաս է հասցրել նավթի համաշխարհային գների անկումը: Ակնհայտ է նաեւ, որ այս երկրի տնտեսության մեջ լուրջ անհամամասնություն կա, ինչն ավելի է խորացրել մանաթի ճգնաժամը:
Պարզ է, որ մանաթի թուլացումը հանգեցրել է ԱՄՆ-ի դոլարի նկատմամբ պահանջմունքի ավելացմանը, այստեղից էլ` երկրի Կենտրոնական բանկի փորձերին` տարադրամի լայնածավալ միջամտություններով զսպել նրա հետագա անկումը: Նշենք, որ ընթացիկ տարվա սկզբից ԱՀ ԿԲ-ի տարադրամային պահուստը նվազել է ավելի քան 6,9 մլրդ-ով կամ 50,3 տոկոսով: Այսինքն` կիսով չափ:
Պարզ է, որ համաշխարհային տարադրամի կրկնակի ամրապնդումը հանգեցրել է ներմուծված ապրանքի թանկացմանը: Պաշտոնական տվյալներով, նոյեմբերին մթերային ապրանքները թանկացել են տարեկան հաշվարկով միջինը 4,6 տոկոսով, իսկ ոչ մթերայինները` 3,6 տոկոսով: Նշենք, որ աշխարհում սննդամթերքի առումով վերջերս ճիշտ հակառակ միտումն է նկատվում:
