Լրագրող Կարպիս Փաշոյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրում է.
Գրքերի մեջ երբևէ գրիչով նշումներ չեմ անում, միայն մատիտով, բայց մի անգամ այդ սկզբունքը խախտել եմ, այն էլ՝ Ժիրայր Սեֆիլյանի պատճառով:
Բանն այն է, որ դպրոցական դասագրքրերում Ղարաբաղյան պատերազմին վերաբերող դասերը ոչ միայն այդքան էլ պատշաճ շարադրված չեն, այլ նաև կան միտումնավոր բացթողումներ: Մասնավորապես՝ պատերազմի մասնակից սփյուռքահայերի ցանկում բացակայում է Ժիրայր Սեֆիլյանի անունը: Նշվում է, որ մեծ աջակցություն են ցուցաբերել նաև արտերկրի հայերը, թվարկվում են սփյուռքահայ դաշտային հրամանատարները, բայց Ժիրոն չկա: Ես էլ աշակերտներին խնդրում էի գրիչով ավելացնել նաև նրա անունը:
Գիտե՞ք ինչ, իսկապես չի կարելի այսպես շարունակել, չի կարելի առօրեական հետադիմական այս մոտեցումներով առաջ շարժվել: Պարզապես հնարավոր չէ: Այստեղ հարցը քաղաքական չէ, ես Ժիրայր Սեֆիլյանի գաղափարական հետևորդներից չեմ, բայց չէ՞ որ բոլորի համար էլ ակնհայտ է, թե ինչու են նրան դուրս թողել դասագրքերից: Ի դեպ այդ դասագրքրերը գրվել են ՊՊԾ գնդի գրավումից շատ ավելի վաղ, մեր գրիչով միջամտություններն էլ:
Ժիրայր Սեֆիլյանի անունը չեն նշել զուտ այն պատճառով, քանի որ նա ողջ է: Գրքում նշված մյուս հրամանատարները սպանված են, նրանց մասին խոսելը, հերոսացնելը հեշտ է, անվտանգ գործ է, իսկ Ժիրոն ողջ է, իշխանությունների թշնամին է և դրանից ելնելով կարելի է նրան լուսանցքից այն կողմ թողնել, կարծես թե նա Ղարաբաղում չի էլ եղել: Չէ՛, ոչ ոք չի ասում, թե դպրոցական դասագրքերում նա պետք է առանձին գլխով հերոսացվեր, երիցս ոչ, պարզապես պետք էր նշել նրա անունը, ընդամենը դա:
Դասագրքրեը կարդալիս այն տպավորությունն է, թե Ղարաբաղում կռվել ու հաղթել են միայն Վազգեն Սարգսյանն ու Սերժ Սարգսյանը, մի փոքր էլ օգնել է Ռոբերտ Քոչարյանը: Նույնիսկ Սամվել Բաբայանը չկա, վստահ եմ նոր հրատարակվող դասագրքերում կսրբագրվի նաև Սեյրան Օհանյանի անունը:
Այս գրառումը իսկապես որևէ քաղաքական ուղղվածություն չունի, պարզապես սա իշխանությունների և առհասարակ հայ հասարակական-քաղաքական ու գիտական մտքի քաղքենի ֆաշիզմի վկայությունն է:
Այս խնդիրը բնականաբար միայն Սեֆիլյանով չի ավարտվում: 90-ականների պատմությանը վերաբերող դպրոցական դասագրքերը կարդալիս այն տպավորությունն է, թե այդ ժամանակ Հայաստանը նախագահ և կառավարություն չի ունեցել, եղել են Վազգեն Սարգսյան ու մի խումբ հերոս ֆիդայիններ: Բա Լևոն Տեր-Պետրոսյանը, Հրանտ Բագրատյանը և մյուսները ու՞ր էին: Սա այն զավեշտական ստի անուղղակի ներկայացվածությունն է դասագրքերում, իբրև թե՝ առաջին նախագահը տեղյակ չի եղել Շուշիի ազատագրումից: Այդ կեղծիքը ի դեպ ժխտել է հենց Ժիրայր Սեֆիլյանը հանրահավաքներից մեկի ժամանակ՝ փաստելով, որ Շուշիում գործողությունները ընթացել են Երևանի անմիջական ցուցումով և հրահանգներով:
Արժի խոսել նաև Արցախի հերոս Պետրոս Ղևոնդյանի հետ կապված պատմության սրբագրումներին: Պռոշյանցի Պետոյին ներկայումս ՀՅԴ-ն և ՀՀԿ-ն աստվածացնում են: Դե հասկանալի է՝ Պետոն սպանված է և նրա աստվածացումը անվտանգ գործ է: Նրա մասին նկարահանում են վավերագրական ֆիլմեր, հաղորդումներ և այլն: Այս դեպքում զավեշտն այն է, որ ոչ մի տեղ չի շեշտվում, թե Պետոն ու՞մ հետ է կռվել և ու՞մ հրամանատարության ներքո: Նշվում է, որ կռվել է Շուշիի գումարտակում, բայց ո՞վ էր այդ ստորաբաժանման հրամանատարը, թե՞ անհրամանատար կառույց էր: Այսպիսի դեպքերը բազմաթիվ են:
Այս քաղքենիությունը մինչև ե՞րբ պետք է շարունակվի, չի կարելի ամեն ինչ տանել քաղաքական լյումպենացման:
Ի դեպ այս ամենի մեղավորներից է նաև հենց Ժիրայր Սեֆիլյանը: Ես անձամբ ճանաչում եմ նրան և նա մշտապես խուսափում է խոսել պատերազմում իր մասնակցության մասին, համեստ ժպիտով լռում է և շրջանցում թեման: Սա առիթ է տալիս շատ շատերին յուրացնել ու սրբագրել Ժիրոյի մեծագույն ներդրումը, որը նա արել է Ղարաբաղում: Այսինքն Կիրո Մանոյանի և Հրանտ Մարգարյանի պես մարդիկ այսօր կարող են ներկայանալ որպես Պետոյի մտերիմ զինակիցներ, իսկ Պետոյի հրամանատարը, մտերիմ ընկերը դուրս է թողնված նրա կենսագրությունից:
Ի դեպ Սեֆիլյանի որդին անվանակոչված է ի պատիվ և ի հիշատակ Պետրոս Ղևոնդյանի:
Այսօր Ժիրոյի ծննդյան օրն է, ազատություն նրան:
