Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի (ԵՏՀ) ներքին շուկաների, ինֆորմատիզացիայի, տեղեկատվական և հեռահաղորդակցական տեխնոլոգիաների կոլեգիայի անդամ Վարոս Սիմոնյանի գործունեությունը գրավել է ռուսական մամուլի ուշադրությունը։
ՌԴ Պետդումայի պատգամավոր Անտոն Տկաչևի խոսքերով, որը մեջբերում է Lenta.ru-ն, Հայաստանի կառավարության նախկին նախարարը, որը նշանակվել է 2021 թվականի նոյեմբերին Եվրասիական տնտեսական միության (ԵԱՏՄ) ԵՏՀ-ում, դադարեցրել է ընդհանուր տնտեսական տարածքի ստեղծման կարևոր ուղղությունը:
Խոսքը Ինտեգրված տեղեկատվական համակարգի մասին է՝ Միության երկրների փաստաթղթերի կառավարման էլեկտրոնային համակարգ, որը թվային աջակցություն է տրամադրում մաքսային աշխատանքին, ներմուծման մաքսատուրքերի գրանցմանը և բաշխմանը, վիճակագրության հավաքագրման կիրառմանը, սանիտարական և կարանտինային միջոցառումներ, ֆինանսական շուկաներ, դեղերի և բժշկական սարքերի շրջանառություն և այլն:
Հայաստանն ավելի, քան Միության մյուս երկրները, շահագրգռված է ԻՏՀ-ի արագ արդիականացմամբ։ Այս համակարգի աշխատանքի հետ կապված խնդիրները կապված են Վերին Լարսի մաքսակետում մշտական հերթերի հետ, որտեղ սահմանափակված է Հայաստանից Ռուսաստան և Եվրոպա բեռնափոխադրումները։ Հնարավոր է մեծացնել սահմանով անցնող տրանսպորտի արագությունը, եթե ավելացվի տեղեկատվության մշակման արագությունը, իսկ դրա համար անհրաժեշտ է ԻՏՀ-ի արդիականացում։ Այժմ այդ աշխատանքները դադարեցվել են, ավելին, չկա մեկը, ով վերահսկում է ԻՏՀ-ի աշխատանքը, քանի որ 2022 թվականին համակարգչային համակարգի սպասարկման մրցույթը դեռ չի անցկացվել։
Նոր նախարար Վարոս Սիմոնյանը «ինչ-ինչ պատճառներով փոխել է ԵՏՀ-ի ենթակա ՏՏ վարչության աշխատանքի սխեման, այն է՝ կապալառուների հետ գնումների և մրցույթների մեխանիզմը... Այժմ կապալառուների համար բաց մրցույթների թափանցիկ համակարգի փոխարեն հավելյալ հղում է՝ միջնորդ ընկերության»,- իր ֆեյսբուքյան գրառման մեջ նշել է ՌԴ Պետդումայի տեղեկատվական քաղաքականության, տեղեկատվական տեխնոլոգիաների և հաղորդակցության կոմիտեի անդամ Անտոն Տկաչովը։
Նրա խոսքով, այս որոշումները լուրջ մտահոգություն են առաջացնում, քանի որ դրանք կարող են հանգեցնել նոր չարդարացված ծախսերի, ինչպես նաև անորոշ ժամկետով հետաձգել ԵԱՏՄ ԻՏՀ--ի ամբողջական գործարկումը։ Նախկինում աշխատանքն ուշանում էր, բայց շարժվում էր առաջ, իսկ Սիմոնյանի գալով դադարեց։ Թեև ֆինանսավորման հետ կապված դժվարություններ չկան, Միության բյուջեից տարեկան 1 միլիարդ ռուբլի է հատկացվում ԻՏՀ--ին։
Ռուս պատգամավորի մտահոգությունը հասկանալի է, 2015 թվականից համակարգի ստեղծման վրա ծախսվել է 6 միլիարդ ռուբլի, սակայն այն դեռ ամբողջությամբ չի գործում։ Դրա 90%-ը Ռուսաստանի Դաշնության բյուջեից է։ Վարոս Սիմոնյանի նորամուծությունները կարող են «գորշ գոտի» ստեղծել ԵԱՏՄ անդամ երկրների կողմից հատկացված ֆինանսական միջոցների ծախսման հարցում, ամփոփում է ռուս պատգամավորը։
Lenta.ru-ի փոխանցմամբ՝ նոր նախարարը դեռ պատշաճ ուշադրություն չի դարձնում ԻՏՀ--ում համակարգչային լուրջ խափանման սպառնալիքին, ինչի հետևանքով Միության պետական մարմինների միջև էլեկտրոնային փաստաթղթերի հոսքը կարող է անորոշ ժամանակով դադարեցվել։ Իրավիճակը տարօրինակ է թվում, քանի որ պարոն Սիմոնյանի անձնական նախաձեռնությունները կարող են վնաս հասցնել առաջին հերթին Հայաստանի տնտեսությանը։ Եթե այո, ապա նրա գործողությունների դրդապատճառներն անհասկանալի են. ԵՏՀ-ն միջպետական մարմին է, և նրա կանոնների համաձայն՝ «կոլեգիայի անդամն իրավունք չունի իր լիազորություններն օգտագործել ի շահ որևէ կազմակերպության»։ Ինքը՝ ԵՏՀ նախարարը, դեռ չի մեկնաբանել իրավիճակը։
Վարոս Հարությունովիչ Սիմոնյանը ԵՏՀ-ում նշանակվել է 2021 թվականի վերջին՝ փոխարինելով Գեղամ Լեւոնովիչ Վարդանյանին։ Մինչ այդ նա շուրջ երկու տարի աշխատել է ՀՀ կառավարությունում որպես էկոնոմիկայի փոխնախարար, ավելի վաղ՝ մոտ ութ տարի՝ նախ՝ առևտրային ներկայացուցիչ, ապա՝ ԵՄ-ում ՀՀ առևտրային կցորդ։ ԵՏՀ նոր նախարարը, դատելով կենսագրությունից, չունի համապատասխան փորձ և կրթություն տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտում
