Հիպերտոնիան կամ բարձր զարկերակային ճնշումը բնորոշ է միայն բանական էակին: Կենդանական աշխարհի ներկայացուցիչները չեն տառապում այդ հիվանդությամբ: Պարզվում է՝ մինչև 19-րդ դարի կեսերը մարդիկ նույնիսկ չեն լսել բարձր զարկերակային ճնշում կոչվող խնդրի մասին:
Ավելին, արյան ճնշման կտրուկ տատանման հետևանքով հիվանդի գիտակցության կորստի առաջին պաշտոնական դեպքը գրանցվել էր միայն 20-րդ դարի 30-ական թվականներին եվրոպական երկրներից մեկում:
Բարձր զարկերակային ճնշումը սովորաբար ուղեկցվում է գլխացավով, ընդհանուր թուլությամբ, աչքերի առաջ կետերի առաջացմամբ, տեսողության սրության նվազեցմամբ, գլխապտույտով և անքնությամբ:
Այս նշանները դրսևորվում են հիպերտոնիկ հիվանդությունների առաջացման ամենավաղ փուլերում: Երևանի գլխավոր սրտաբան Պարունակ Զելվեյանի խոսքով՝ մարդիկ սովորաբար անուշադրության են մատնում հենց գլխացավը, կամ այն ամեն ինչի վերագրում են՝ բացի ճնշումից:
«Այն վաղ հայտնաբերելու դեպքում կանխարգելելու ենք և սիրտը, երիկամները չեն ախտահարվելու, սրտանոթային բարդություններով չենք հայտնվելու հիվանդանոցում»,-Asekose.am-ի թղթակցի հետ զրույցում ասաց սրտաբանը:
Ինչ վերաբերում է հեռախոսներում առկա ծրագրերին, որոնք հնարավորություն են տալիս չափել ճնշումը, Պարունակ Զելվեյանն ասաց, որ դրանք այո՛, սկրինինգային գործիք են, բայց միայն հեռախոսը չէ, տոնոմետրը է նաև անհրաժեշտ:
«Նման սարքեր տալիս են մարդկանց, և տանը հենց ճնշումն ու գլյուկոզան չափում է, վայրկենապես այդ թիվը բժշկի մոտ է հայտնվում»,-մանրամասնեց սրտաբանը: 140/90-ից բարձրը 18-ից բարձր տարիքային մարդկանց մոտ համարվում է զարկերակային գերճնշում:
Նշենք, որ զարկերակային ճնշման նորմալ թիվը 140/90 սնդիկի սյան մմ-ն է, իսկ դրանից բարձրը 18-ից բարձր տարիքային մարդկանց մոտ համարվում է զարկերակային գերճնշում:
Զարկերակային ճնշման պահպանման համար անհարժեշտ է.
Պահպանել նորմալ քաշը – միայն սա, կարող է արդեն բավարար լինել զարկերակային ճնշման մակարդակի նորմալացման համար: Ավելցուկային քաշի առկայության պարագայում անհրաժեշտ է նվազեցնել քաշը մինչև մարմնի քաշի գործակիցը (ՄՔԳ) < 25 կգ/մ2: ՄՔԳ հաշվարկվում է մարմնի քաշը (կգ) բաժանելով հասակի (մ) քառակուսու վրա:
Ավելացնել ֆիզիկական ակտիվությունը մոտավորապես շաբաթական 150 րոպե: Ընդ որում այս ժամանակահատվածը պետք է բաժանել օրերի վրա և ֆիզիկական ակտիվությունը պետք է ուղեկցվի քրտնարտադրության առաջացմամբ, շնչառության, սրտի զարկերի արագացմամբ, որպեսզի լինի արդյունավետ:
Ամեն օր ընդունել ավելի շատ մրգեր և բանջարեղեն` այնպիսի համամասնությամբ, որ ստանաք անհրաժեշտ քանակով սննդանյութեր, ընդունեք քիչ շոգեխաշած կամ հում վիճակում, խուսափեք տապակած սննդից: Նախապատվությունը տվեք բանջարեղեններին, այսինքն մրգերի համեմատ մոտ 5 : 1 հարաբերությամբ:
Նվազեցնել կերակրի աղի քանակը: Պետք է միշտ հիշել, որ աղ պարունակում են բոլոր կիսաֆաբրիկատները, մեծ քանակությամբ հացը և հացահատիկային սննդամթերքները, այդ պատճառով միշտ պետք է կարդալ սննդամթերքների բաղադրությունը պիտակի վրա: Ցանկալի է, որ օրվա ընդունած աղի քանակը չգերազանցի 3 գ-ը: Բացի դա սննդամթերքների պիտակի վրա պետք է կարդալ ճարպերի և շաքարի պարունակությունը: Հատկապես պետք է խուսափել հիդրոգենիզացված ճարպերի (տրանս-ճարպեր) և ածխաջրերի (գլյուկոզա, սախարոզա, ֆրուկտոզա) մեծ քանակներից:
Նվազեցնել կոնսերվացված և կիսաֆաբրիկատ սննդի քանակը:
Ավելի շատ օգտագործել ձկներ, ծովամթերքներ: Թողնել ծխելը: Ծխողների մոտ անոթների խցանումներն առաջանում են ավելի արագ և առողջական այլ խնդիրները նույնպես: Ճնշման և անոթազարկի բարձրացում առաջանում է յուրաքանչյուր ծխելուց 15-20 րոպե հետո:
Նվազեցնել կոֆեինի քանակի ընդունումը: Հիշել, որ այն պարունակվում է ոչ միայն թեյի կամ սուրճի մեջ, այլ նաև էներգետիկ ըմպելիքներում: Չընդունել չափից ավելի ալկոհոլային խմիչքներ: Սովորել հանել նյարդային լարվածությունը, քանի որ սթրեսը նպաստում է զարկերակային ճնշման բարձրացմանը: Հնարավորինս խուսափել սթրեսային իրավիճակներից: Աշխատանքից դուրս չմտածել աշխատանքի մասին:
Անի Կարապետյան
